Een visje voor iedereen

(Deze post verscheen al op de vorige ‘editie’ van deze website, maar ik verwees er zo vaak naar, dat ik hem hier graag terug post.)

In 2004 volgde ik een trainersopleiding. We waren met ongeveer 100 mensen van overal ter wereld. Op dag 1 vertelde de trainer ‘De parabel van de dolfijn’ en die heeft zo’n diepe indruk op mij gemaakt, dat ik hem graag met jou deel.

De parabel van de dolfijn komt oorspronkelijk van Gregory Bateson. Hieronder vind je een korte versie, in mijn eigen woorden.

Iedereen heeft wel al eens een dolfijnshow gezien. De parabel van de dolfijn gaat over hoe een dolfijn nieuwe dingen leert. Wanneer de dolfijn voor het eerst naar het grote bad gaat, vraagt de trainer niks speciaals van hem. Hij gaat gewoon observeren. Wanneer die dolfijn dan iets doet wat op een trucje lijkt, bv. een sprong boven water, doet de trainer 2 dingen: hij blaast op zijn fluitje en geeft een vis. De dolfijn vindt het wel leuk maar begrijpt het niet goed. Wanneer hij echter nog eens springt, en de trainer opnieuw fluit en een visje geeft, maakt hij de link. De rest van de les springt hij en wordt hij beloond met een vis.

Wanneer de volgende les aanbreekt, komt de dolfijn heel enthousiast het grote bad in gezwommen. Hij maakt meteen een sprongetje. Er gebeurt niets. Hij vraagt zich af of de trainer het misschien niet gezien heeft… en springt nog eens, vlak voor zijn neus. Tevergeefs. De dolfijn is een beetje teleurgesteld en begint rond te zwemmen. Wanneer hij na een tijdje, toevallig, iets anders doet (bv. iets met zijn staart), blaast de trainer opnieuw op zijn fluitje en geeft hij een vis. De dolfijn begrijpt nu dat dit het nieuwe gedrag is waarvoor hij beloond wordt. Om een lang verhaal kort te maken, dit gebeurt 14 keer: telkens wanneer de dolfijn het grote bad in komt, doet hij het trucje van de vorige keer en is hij een beetje gefrustreerd omdat het hem geen vis oplevert. Af en toe moet de trainer hem een vis geven (zonder fluitje!) om de relatie goed te houden. En de 15de keer gebeurt er iets wonderbaarlijks: het lijkt alsof de dolfijn het helemaal begrepen heeft want wanneer hij in het bad komt, doet hij 8 dingen die hij nog nooit gedaan heeft, waarvan 4 nooit gedaan door een dolfijn! Tot daar de ‘parabel’.

Na de parabel vertelde de trainer ons dat dit een metafoor was voor positieve feedback. En … dat we tijdens de training alleen positieve feedback zouden toepassen. Na elke oefening moesten we elkaar een ‘visje’ geven. Wat was een visje? Een papiertje waarop 2 namen en 2 zinnen stonden.

Beste X (naam van persoon waarvoor vis bestemd was)
Ik heb gemerkt dat ___________________________ (gedrag dat observator opgevallen is)
Ik vond het leuk omdat ________________________ (effect van gedrag op observator)
Naam observator (er zijn dus geen anonieme visjes)

Verdere instructies waren: je moet altijd een vis kunnen vinden voor iedereen en … je meent wat je zegt!

Ik kan je verzekeren dat er heel wat weerstand was in de zaal. ‘Wat? Alleen positieve feedback? Hoe kan ik dan leren/weten wat ik fout doe?’ Zelf zag ik het ook niet helemaal zitten. Ik was helemaal gewonnen voor het principe van positieve feedback maar… in combinatie met constructieve negatieve feedback. Helaas mochten we alleen visjes geven…

Een voorbeeld? Stel: we doen een oefening met 4 en 3 personen moeten een vis schrijven voor Jan.

Vis 1	Beste Jan Ik heb gemerkt dat je goed oogcontact had. Ik vond het leuk omdat ik me persoonlijk aangesproken voelde.Persoon 1
Vis 2	Beste Jan Ik heb gemerkt dat je goed oogcontact had. Ik vond het leuk omdat ik me zo beter kon focussen.Persoon 2
Vis 3	Beste Jan Ik heb gemerkt dat je goede voorbeelden gaf. Ik vond het leuk omdat ik zo de theorie beter begreep.Persoon 3

Zoals je ziet kunnen 2 personen hetzelfde gedrag observeren, maar het kan toch een verschillend effect hebben op hen.

En wat gebeurde er? Iedereen leerde bij, ook zonder negatieve feedback! Hoe? Misschien was ik zelf niet zo goed in oogcontact. Nu ik echter het effect ervan gevoeld heb, ga ik er in de toekomst extra op letten! Ik ga ook extra aandacht besteden aan goede voorbeelden, enzovoort…

Iedereen leerde niet alleen bij, we waren ook heel gelukkig met al die welgemeende complimenten.

Overtuigd? Probeer het eens uit. In een volgende blog geef  ik meer praktische tips en voorbeelden over hoe je er in je dagelijkse leven, thuis en op het werk, mee aan de slag kan!

Geïnteresseerd in de originele versie? Die vind je hier: The Parable of the Porpoise

Succes ermee!

Wil je graag als de eerste de nieuwe blogpost en andere nieuwtjes ontvangen? Schrijf je dan hier in voor de nieuwsbrief!